Wczesne średniowiecze w Polsce, to czas szybkiego rozwoju osad kupieckich i rzemieślniczych. Wprowadzanie systemu pieniężnego, handel międzynarodowy w tych osadach, były podwalinami miast, które istnieją do dnia dzisiejszego. Architektura tamtego okresu oparta została na wysokich umiejętnościach budowniczych, oraz planowaniu przestrzennemu, która umożliwiała mieszkańcom danej osady dostęp do różnych dóbr, przede wszystkim sakralnych i komunalnych. Zabudowa w tych osadach była gęsta, a drewniane budynki nie miały więcej niż 25 m?. Zaczęto budować kościoły ogólnodostępne. Najprawdopodobniej w tym okresie powstały pierwsze budynki murowane.
Przykładem osady kupieckiej, na bazie której powstało miasto jest Gdańsk. W XI wieku, w okolicach obecnego placu Dominikańskiego powstała osada, w której od 1260 roku w okresie letnim organizowany jest jarmark. Odbudowa tego miasta po zniszczeniach wojennych, dzięki staraniom architektów i urbanistów pozwoliła zachować klimat tamtych czasów, zachowując styl na starówce.
